Minsk qrupu Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin siyasi həllini tapmaq üçün Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsi (Konfransı) tərəfindən yaradılmışdır (ATƏM, indi ATƏTAvropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı).

1992-ci il martın 24-də, ATƏT-in Helsinki görüşündə Şura Baş katibdən Dağlıq Qarabağla bağlı ATƏT-in rəhbərliyi altında onun prinsipləri, tələb və öhdəlikləri və Əsasnaməsi əsasında böhranın sülh yolu ilə həllini təmin etmək üçün dərhal konfrans çağırılmasını xahiş etdi. 1994-cü il dekabrın 6-da dövlət və hökumət başçılarının Budapeşt Sammiti Minsk Qrupu üçün həmsədrlik yaratmağa qərar verdi. Üç ay sonra, 1995-ci il martın 23-də isə Budapeşt Sammitinin qərarına əsasən ATƏT sədri Minsk qrupunun həmsədrlərinə mandat verdi.

ATƏT-in Minsk Qrupu danışıqlar prosesinə cəlb olunduqdan sonra artıq burada yalnız Rusiya və Türkiyə kimi regional ölkələr deyil, Avropa və Şimali Amerika ölkələri də təmsil olunduğundan münaqişə tərəfləri danışıqlar aparan bu quruma böyük ümidlər bəsləyir və belə böyük bir təmsilçi qurumun münaqişəyə sülh yolu ilə son qoyacağına inamı artırdı. Hal-hazırda, Minsk qrupu aşağıdakı daimi iştirakçı dövlətlərdən ibarətdir: Belarusiya, Almaniya, İtaliya, İsveç, Finlandiya, Türkiyə və münaqişənin əsas tərəfləri olan Azərbaycan və Ermənistan və ATƏT-in “Üçlük” adlandırdığı Rusiya, ABŞ və Fransadan ibarət qrupun həmsədrləri.

 Minsk Qrupunun əsas məqsəd və vəzifələrini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:

• Minsk qrupunun dəstəyi ilə aparlan danışıqlar prosesinə zəmanət verilməsi yolunda münaqişənin həlli üçün müvafiq sistemin təmin edilməsi:
• Minsk Konfransının çağırılmasına imkan yaratmaq üçün tərəflər arasında silahlı münaqişənin dayandırılması haqqında sazişin əldə edilməsi:
• ATƏT-in çoxmillətli sülhməramlı qüvvələrinin yerləşdirilməsi ilə sülh prosesinə yardım edilməsi.

Əgər ATƏT-in Minsk qrupunun yuxarıda göstərilən məqsəd və vəzifələri tam yerinə yetirilərsə, onda hesab etmək olar ki, proses uğurla başa çatıb.[1]

1997-ci ildən bəri Minsk qrupu münaqişə tərəflərinə 1997-ci il iyulunda “paket”, 1997-ci il dekabrında “mərhələli” və 1998-ci il noyabrında “ümumi dövlət təklifi” adlandırılan üç təklif təqdim etmişdir.[2] Sonralar, Minsk Qrupu “Praqa prosesi” və Madrid prinsipləri kimi həll planları ilə çıxış etmişdir. Lakin, Minsk Qrupu tərəfindən təqdim olunan variantların və metodologiyaların heç biri münaqişə tərəfləri tərəfindən qəbul edilməmiş və yüksək səviyyəli danışıqların təmsilçiləri münaqişənin həllinə nail ola bilməmişdirlər. Volker Ceykobinin söylədiyi kimi, “Təkliflərin heç biri ərazi bütövlüyü çərçivəsində öz müqəddəratını təyin etməklə status barədə bütün tərəfləri qane edəcək razılığa gəlməkdə tərəfləri yaxınlaşdıra bilmədi”.[3]

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində yeganə nailiyyət 1994-cü ilin mayında Bişkekdə imzalanmış atəşkəs sazişi, 2008-ci ilin Moskva bəyannaməsi və 2020-ci ilə imzalanmış  Üçtərəfli bəyanatı hesab edilə bilər. Lakin, qeyd etmək lazımdır ki, bu atəşkəsdə Rusiya təkbaşına vasitəçilik etmiş, Moskva bəyannaməsi və Üçtərəfli Bəyanat təşəbbüsü ATƏT-in Minsk Qrupu tərəfindən deyil, Rusiya tərəfindən  irəli sürmüşdür.[4]

[1] Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE); (http://www.osce.org/mg). Accessed on 14 October, 2013.

[2] Jacoby, Volker, “The Role of the OSCE: An Assessment of International Mediation Efforts”, Accord: An International Review of Peace Initiative, Issue 17, 2005, p. 32.

[3] a.k.ə. Jacoby, Volker (2005), p. 32.

[4] Nuriyev, Elkhan, “OSCE Minsk Group in Crisis: A New Look at Nagorno-Karabakh Impasse”, The Journal of Turkish Weekly, 6 May 2011; (http://www.turkishweekly.net/op-ed/2820/osce-minsk-group-incrisis-a-new-look-at-nagorno-karabakh-impasse.html). Accessed on October 14, 2013.