Yenilənmiş Madrid prinsipi 2007-ci ilin noyabrında ATƏT-in Minsk qrupu tərəfindən Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinə təqdim edilmiş Əsas Prinsiplərə əsaslanan sülh təşəbbüslərindən biridir. 10 iyul 2009-cu il İtaliyanın L’Akuila şəhərində Səkkizlər Qrupunun (G8) sammitində ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədr ölkələrinin prezidentləri: ABŞ-ın sabiq prezidenti Barak Obama, Rusiya Federasiyasının sabiq prezidenti Dmitri Medvedyev və Fransa Respublikasının sabiq prezidenti Nikola Sarkozi danışıqlar prosesində növbəti addımın vacibliyinə və hərtərəfli sülh müqaviləsinin hazırlanmasına təkan verəcək işləri başa çatdırmağa dair razılıqlarını əks etdirən Dağlıq Qarabağ haqqında Birgə Bəyanat verdilər.
Minsk Qrupu həmsədr ölkələrinin prezidentlərinin bu Bəyanatı Minsk Qrupu həmsədrlərinin münaqişə tərəflərinə təklif etdikləri 2007-ci il noyabr tarixli əsl Madrid Prinsiplərində ziddiyyətli məsələ olan ərazi bütövlüyünə qarşı bərabər hüquqluluq və xalqların öz müqəddəratını təyinetmə prinsipləri haqqında Helsinki Yekun Aktına əsaslanan kompromisi əks etdirəcək Madrid Prinsiplərinin yenilənmiş versiyasını hazırlamağa və tətbiq etməyə məcbur edirdi. Bu bəyanat vasitəsi ilə onlar həmçinin Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərindən “aralarında olan bir sıra ziddiyyətləri həll etmələrini və hərtərəfli həll hesab ediləcək Əsas Prinsiplər üzrə razılığa gəlmələrini” xahiş edirdilər.[1] Yenilənmiş Madrid prinsipləri aşağıdakılardır:
Azadlıq Radiosunun (Radio Liberty) məlumatına əsasən, Yenilənmiş Madrid prinsipi və orijinal versiyası arasında fərqlər çox cüzi olsa da, münaqişə tərəfləri üçün əhəmiyyətli idi. Orijinal Madrid prinsipləri Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən mərhələli çıxarılmasına sövq edirdisə, yeni versiyada mərhələli termini yoxdur. Eyni zamanda, orijinal versiyada Dağlıq Qarabağın yekun statusunun referendum yolu ilə təyin edilməsi göstərilirdisə, yenilənmiş Madrid Prinsiplərinə əsasən yekun status iradənin hüquqi yolla ifadə edilməsi ilə müəyyən ediləcəkdir.[3]
ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədr ölkələrinin prezidentlərinin birgə bəyanatına görə, tərəflərin bu Prinsipləri təsdiq etməsi gələcəkdə regional sülh, sabitlik və tərəqqi yaratmaq üçün tam həll variantını hazırlamaq imkanı verir. Münaqişə tərəflərinin prezident və nazirlər səviyyəsində müxtəlif görüşlər keçirməsinə baxmayaraq, 2009-cu ildə Yenilənmiş Madrid prinsiplərinin dərc edilməsindən sonra tərəflər hələ də ərazi bütövlüyü və öz müqəddəratını təyinetmə hüququ üzrə öz mövqelərində israr edir və münaqişənin həllində heç bir irəliləyiş əldə edilməmişdir. İyirmi ildə ATƏT-in Minsk qrupunun vasitəçilik səyləri tərəflər arasında hərbi əməliyyatların bərpa edilməsinin qarşısını almaqda köməklik göstərmiş, lakin münaqişənin həlli ilə bağlı onları kompromisə gətirməkdə uğursuz olmuşdur.
[1] “Statement by the OSCE Minsk Group Co-Chair countries”, OSCE, 10 July 2009; (http://www.osce. org/mg/51152). Accessed on December 3, 2022.
[2] a.k.ə. “Statement by the OSCE Minsk Group Co-Chair countries”.
[3] “Armenian, Azerbaijani Presidents Agree On Preamble To ‘Madrid Principles’”, Radio Free Europe/ Radio Liberty, 26 January 2010; (http://www.rferl.org/content/Armenian_Azerbaijani_Presidents_Agree_On_Preamble_To_Madrid_Principles/1940349.html). Accessed on December 3, 2022.
